Tο Κάστρο του Καλογέρου είναι κτισμένο στο ομώνυμο απόκρημνο ύψωμα στα ΒΑ της Νάξου, επάνω από τον οικισμό του Απόλλωνα στην περιοχή της Κωμιακής, και ελέγχει τον ευλίμενο όρμο μπροστά του, αλλά και την ανοικτή θάλασσα του Ικάριου Πελάγους στα Ανατολικά έως τους Φούρνους Κορσεών.
Το Κάστρο του Καλογέρου έχει διαχρονική χρήση, αλλά λόγω απουσίας συστηματικής αρχαιολογικής έρευνας δεν είναι δυνατόν να ανασυντεθούν με ακρίβεια τα όρια και η μορφή του. Το Κάστρο καταλάμβανε σχεδόν όλο το πλάτωμα της κορυφής του υψώματός του, περικλείοντας επιφάνεια ??? τ.μ. Ο οχυρωματικός περίβολος έχει ακανόνιστο σχήμα, ακολουθώντας την μορφολογία του εδάφους, που παρουσιάζει υψομετρική διαφορά από Β προς Ν με κλίση που φθάνει στο 57%.
Ο αμυντικός περίβολος του Κάστρου φαίνεται ότι έχει διαμορφωθεί σύγχρονα, ενσωματώνοντας και αξιοποιώντας λειτουργικά παλαιότερες αμυντικές κατασκευές. Τα τείχη ενισχύονται με πύργους, ενώ έχουν εντοπιστεί δύο πύλες εισόδου, η κύρια στα … και η δευτερεύουσα στα … . Στα Β υπάρχει εξωτερική γραμμή οχύρωσης, η οποία διατηρείται σε όλο το μήκος της. Στα Δ, όπου βρίσκεται και η πλέον ομαλή, άρα και ευπρόσβλητη, πλευρά του Κάστρου, αναπτύσσεται διατείχισμα.
Το Κάστρο του Καλογέρου συγκροτείται από απλό περίβολο και σε τείχη μήκους … μ. εντοπίζονται ??? πύργοι. Ο περίβολος ακολουθεί την χάραξη του αρχαίου τείχους. Εδράζεται επάνω στον φυσικό βράχο και σε ορισμένα σημεία της απόκρημνης Α πλευράς εξάρματα του βράχου έχουν ενταχθεί οργανικά στην οχύρωση. Η απρόσιτη θέση του κάστρου επέτρεψε να υψωθεί ένα χαμηλό αναλογικά τείχος από 3 έως 5μ. Το μέσο πλάτος του είναι π. 3μ., αν και σε ορισμένα σημεία μπορεί να είναι 1,40μ., και πιθανώς να απέληγε σε περίδρομο.
Η κατανομή των ?? πύργων στον περίβολο είναι ικανοποιητική, καθώς η δύσβατη και φύσει οχυρή θέση του Κάστρου καθιστούσε πλεονάζουσα μεγαλύτερη ενίσχυσή του. Οι πύργοι προεξέχουν της οχυρωματικής γραμμής και είναι … κάτοψης. [κυκλικός πύργος;;;] Η πύλη εισόδου βρίσκεται στο μέσον της … πλευράς. Έχει ορθογωνική μορφή και διατηρεί το ανώφλι και το κατώφλι της. Δεύτερη πυλίδα, το Παραπόρτι, έχει εντοπιστεί στα ??
Η εξωτερική γραμμή της οχύρωσης στα Β, μήκους ???μ., έφρασσε την πρόσβαση στο εσωτερικό του Κάστρου, καθώς αναπτυσσόταν Α και Δ …
Το διατείχισμα στα Δ, μήκους … μ., καλύπτει την πρόσβαση μεταξύ των περασμάτων που οδηγούν από την κοιλάδα του Απόλλωνα στο Κάστρο.
Στα παραπάνω τμήματα της οχύρωσης είναι διακριτοί τρεις τοιχοδομικοί τύποι, οι οποίοι όμως φαίνονται σύγχρονοι μεταξύ τους, καθώς δεν εμφανίζονται σε καθ’ ύψος επαλληλία σε κανένα σημείο εφαρμογής τους. Πρόκειται για αργολιθοδομή από ακανόνιστους μαρμαρόλιθους(;;) ποικίλου μεγέθους που προέρχονται από την λάξευση του βράχου της περιοχής δίχως συνδετικό υλικό ή, σε άλλη τοιχοδομική παραλλαγή, οι λίθοι συναρμόζονται μεταξύ τους με λάσπη. Και οι τρεις τύποι αυτοί μπορούν να χρονολογηθούν στην βυζαντινή περίοδο και συγκεκριμένα κατά τον 7ο με 9ο αιώνα.
Στο εσωτερικό του Κάστρου αναπτυσσόταν ένας πυκνοδομημένος οικισμός. Έχουν βρεθεί κατάλοιπα ναών, κτήρια και αποθηκευτικοί χώροι. Η επάρκεια σε πόσιμο νερό εξασφαλιζόταν από κινστέρνες συλλογής των όμβριων, εξαιτίας της απουσίας φυσικών πηγών. Έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον δύο κινστέρνες, στις οποίες υπάρχει ευρεία χρήση ασβεστοκονιάματος, για την στεγάνωσή τους. Τα εκτεταμένα κατάλοιπα στο εσωτερικό του συνηγορούν ίσως στην λειτουργία του ως οχυρωμένου οικισμού σε επίκαιρη οχυρή θέση, αλλά η συστηματική έρευνα στο Κάστρο θα δώσει την απάντηση.
| Χαρακτηριστικό | Τιμή |
|---|---|
| Δημιουργός | Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Ephorate of Antiquities of Cyclades |
| Ενότητα | |
| Βιβλιογραφία του σημείου ενδιαφέροντος |
Γ. Κοκκορού-Αλευρά, Α. Ευσταθόπουλος, Ε. Πουπάκη, «Αρχαίο Λατομείο Μαρμάρου στον Απόλλωνα της Νάξου», Ι.Κ.Προμπονάς – Σ.Ε. Ψαρράς (επιμ.) Η Νάξος Δια Μέσου των Αιώνων, Πρακτικά Δ' Πανελλήνιου Συνεδρίου, Κωμιακή 4-7 Σεπτεμβρίου 2008, Αθήνα: Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, 2013, 109 – 126. Γ. Κοκκορού-Αλευρά, Ε. Πουπάκη, Α. Ευσταθόπουλος, Αχ. Χατζηκωνσταντίνου (εκδ.), Corpus αρχαίων λατομείων: λατομεία του ελλαδικού χώρου από τους προϊστορικούς έως τους μεσαιωνικούς χρόνους, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή, Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, Αθήνα: Καρδαμίτσα, 2014. Η. Ahrweiler, Byzance et la mer. La marine de guerre, la politique et les institutions maritimes de Byzance aux VIIe-XVe siècles, Paris: Presses universitaires de France, 1966. H. Eberhard, “Mittelalterliche Burgen auf den Kykladen. Eine Übersicht”, Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών τ. Ι΄ (1974- 1977), 501 – 585. H. Eberhard, “Byzantinische Burgen auf den Kykladen. Ihre Rolle und Bedeutung”, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 36 (1986), 157-189. E. Malamut, Les îles de l'Empire byzantin: VIIIe-XIIe siècles, Paris, Publications de la Sorbonne, Série Byzantina Sorbonensia 8, vols. 2, 1988. Κ. Roussos, Reconstructing the settled landscape of Cyclades: the islands of Paros and Naxos during the Late Antique and Early Byzantine centuries, Leiden: Leiden University Press, 2017. |
| Ημερομηνία | 28/09/2023 |
| Χρονική περίοδος | Αρχαίοι χρόνοι - 9ος αι. μ.Χ., Ancient times - 9th c. A.D. |
| Τοποθεσία | Το Κάστρο του Καλογέρου επάνω από τον οικισμό του Απόλλωνα, στην Κωμιακή στην ΒΑ Νάξο, στο ομώνυμο δύσβατο ύψωμα των 357μ. από την θάλασσα |
| Γλώσσα | Ελληνικά, Αγγλικά |
| URL | https://cycladiccastles.repository.gr/jsonitems/11779 |
| Κάτοχος Δικαιωμάτων | |
| Κατηγορία | Οχυρωμένος οικισμός, Οχυρωμένος οικισμός |
| Ηχητικά |
