Αντικειμενα

Tο Παλαιόκαστρο, ή Κάστρο Γκίζη, της Μυκόνου βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, στην κορυφή του ομώνυμου υψώματος στην ευρύτερη περιοχή της Άνω Μεράς. Το κάστρο ήταν προφυλαγμένο στο εσωτερικό του νησιού και έλεγχε τις γύρω του καλλιεργήσιμες εκτάσεις. 

Στο Παλαιόκαστρο εντοπίζεται η δεύτερη μεγάλη πόλη του νησιού κατά την αρχαιότητα, με την ακρόπολή της να οχυρώνεται στην κορυφή του λόφου. Ο αρχαίος περίβολος, χρονολογημένος κατά την ελληνιστική εποχή, ανοικοδομήθηκε τουλάχιστον σε δύο μεταγενέστερες περιόδους, όπως προκύπτει από τις διακριτές καθ’ ύψος παραλλαγές στην τοιχοποιία του.

Το κάστρο αναπτύσσεται στο φρύδι του λόφου καταλαμβάνοντας όλο το πλάτωμά της κορυφής του, εκτεινόμενο σε επιφάνεια 2.840τ.μ. Το σχήμα του είναι ωοειδές και τα τείχη του έχουν συνολικό μήκος 205μ. Ο οχυρωματικός περίβολος είναι απλός και ενισχύεται από ένα προεξέχοντα πύργο στην Α πλευρά, που διευθετείται δίπλα στην πύλη εισόδου στο ίδιο σημείο. 

Τα τείχη εδράζονται επάνω στον φυσικό βράχο και υψώνονται κατακόρυφα. Διατηρούνται σε όλο το μήκος της διαδρομής τους και ανέρχονται σε ύψος …μ., ενώ το μέγιστο πλάτος τους φθάνει τα …μ. Η τοιχοποιία τους παρουσιάζει τρεις διαφορετικούς τύπους. Στο κατώτερο τμήμα αποτελείται από μεγάλους επιμήκεις λίθους τοποθετημένους κατά το ισόδομο σύστημα και ταυτίζεται με τον περίβολο της ελληνιστικής ακρόπολης της αρχαίας πόλης. Το δεύτερο τμήμα αποτελείται από μικρότερους λίθους σχετικά καλολαξευμένους, δίχως την παρεμβολή κάθετων αρμών και με χρήση ασβεστοκονιάματος ως συνδετικού υλικού. Στο ανώτερο τμήμα η τοιχοποιία είναι αμελέστερη και αποτελείται από αργούς μικρούς σχετικά λίθους και εκτενή χρήση συνδετικού ασβεστοκονιάματος. Οι διακριτές αυτές τοιχοποιίες δηλώνουν και την χρονολογική ακολουθία των οικοδομικών φάσεων του Παλαιοκάστρου, οι οποίες συνοψίζονται, πέραν της αρχαίας/ ελληνιστικής εποχής, σε ανοικοδόμησή του κατά την βυζαντινή και την βενετική περίοδο του νησιού αντίστοιχα.  

Εντός των τειχών του Παλαιοκάστρου δεν διακρίνονται σήμερα κτίσματα, πέραν του ναού της Αγίας Τριάδας, λόγω της απουσίας της αρχαιολογικής έρευνας στο χώρο. Η πολιτεία ωστόσο που θα κατέφευγε εντός των τειχών πρέπει να εκτεινόταν στις Α και ΝΑ πλαγιές του λόφου, οι οποίες είναι και οι πλέον ομαλές. 

Εκτός του κάστρου στους πρόποδες της Α πλευράς του λόφου υπάρχουν δύο κτήρια και ο μονόχωρος ναός του Αγίου Βλασίου. Το ένα κτήριο, γνωστό ως «Φρουραρχείο Γκίζη αποτελεί οχυρή κατασκευή, τουλάχιστον διώροφη, το οποίο έχει εμφανή αμυντικό χαρακτήρα, καθώς έχει λιγοστά και μικρά ανοίγματα στον όροφο. Οι πολυάριθμες τετράγωνες οπές στο εσωτερικό του δηλώνουν την [μεταγενέστερη;] χρήση του ως περιστερεώνα. Η τοιχοποιία του αποτελείται από αργολιθοδομή από ακανόνιστους αδρά λαξευμένους λίθους, συναρμοσμένους με ασβεστοκονίαμα, με εμφανή την επιμέλεια στις γωνίες, ενώ η όψη του είναι πλήρως επιχρισμένη. Τα κατασκευαστικά στοιχεία αυτά συνιστούν και τον τρίτο – και χρονολογημένο κατά την βενετική περίοδο – τοιχοδομικό τύπο που εντοπίζεται στα ανώτερα τμήματα του οχυρωματικού περιβόλου του κάστρου, όπως άλλωστε διασώζει και η προφορική παράδοση στην ονομασία του κτηρίου. [ ή μήπως ήταν εξαρχής περιστερεώνας και πρέπει να διαγραφεί;;;]

Η επάρκεια σε πόσιμο νερό πρέπει να εξασφαλιζόταν από κινστέρνες συλλογής των ομβρίων, καθώς ο λόφος του Παλαιοκάστρου είναι άνυδρος.