Tο Κάστρο της Χώρας Κέας είναι κτισμένο στην θέση της αρχαίας ακρόπολης της Ιουλίδας, σε ύψωμα στο εσωτερικό του νησιού. Από την θέση του εποπτεύει το Β τμήμα του νησιού με το εξαίρετο λιμάνι του Αγίου Νικολάου (Κορησσία), ενώ έχει απεριόριστη θέα προς τις ακτές της Αττικής έως τον Μαραθώνα και τους Πεταλιούς στον Νότιο Ευβοϊκό Κόλπο, ελέγχοντας και τα περάσματα από το Σούνιο, την Μακρόνησο έως και τον Καφηρέα στην Νότια Εύβοια.
Το Κάστρο της Χώρας Κέας παρουσιάζει διαχρονική κατοίκηση, ωστόσο έχει καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό και η μορφή του δεν είναι δυνατόν να ανασυντεθεί με ακρίβεια, καθώς απουσιάζει η συστηματική αρχαιολογική έρευνα και ελλείπουν οι σχετικές αναφορές στις πηγές.
Το Κάστρο αναπτύχθηκε στην κορυφή του λόφου σε επιφάνεια … τ.μ. (?? στρ.). Το σχήμα του είναι ακανόνιστο, καθώς ο οχυρωματικός περίβολος ακολουθεί την μορφολογία του εδάφους με τους βράχους στην Β? πλευρά να περιλαμβάνονται στην οχύρωση. Τα τείχη ακολουθούν την χάραξη της αρχαϊκής ακρόπολης, ωστόσο φαίνεται ότι ανοικοδομήθηκαν στην βυζαντινή εποχή, ενώ το Κάστρο πρέπει να αναδιαμορφώθηκε στις αρχές του 14ου αιώνα από τους Βενετούς κυρίαρχους, στοιχεία που χάθηκαν κατά την καταστροφή του το 1647 κατά τον βενετό – τουρκικό πόλεμο.
Τα τείχη του Κάστρου ενσωματώνουν και αξιοποιούν τα κατάλοιπα του αρχαίου περιβόλου. Υψώνονται κατακόρυφα επάνω στους αρχαίους δόμους και η περίμετρος τους ανέρχεται στα … μ. Διατηρούνται κατά τμήματα σε ύψος έως …μ. ενώ το πάχος τους φθάνει τα …μ. Πύργοι δεν εντοπίζονται στην οχυρωματική γραμμή [για την ώρα;;]. Μία πύλη εισόδου διατρυπά τα τείχη στην Ν πλευρά, σήμερα ενσωματωμένη ως καμαροσκέπαστο διαβατικό σε μεταγενέστερη οικία του Κάστρου.
Οι τοιχοποιίες που αναγνωρίζονται στο Κάστρο σε αδρές γραμμές διακρίνουν τις τρείς χρονολογικές φάσεις του. Στα κατώτερα τμήματα οι μεγάλοι λαξευτοί μαρμάρινοι δόμοι αποτελούν λείψανα της αρχαίας ακρόπολης, ενώ σε αυτά εδράζονται καλολαξευμένοι λίθοι με σχετική επιμέλεια, που συνιστούν την δεύτερη τοιχοδομική φάση, που μπορεί να χρονολογηθεί στην βυζαντινή εποχή. Στα ανώτερα τμήματα των τειχών η τοιχοποιία είναι σχετικά αμελής, αποτελούμενη από μικρούς λίθους σε οριζόντιες στρώσεις, και η οποία πρέπει να αντιστοιχεί στην βενετική περίοδο.
Στο εσωτερικό του Κάστρου η έλλειψη συστηματικής έρευνας δεν επιτρέπει την διεξαγωγή συμπερασμάτων για το εύρος της δόμησής του. Οπωσδήποτε θα περιέκλειε την κατοικία των Βενετών κυριάρχων, η οποία κατά τον ιστορικό της Κέας Ιωάννη Ψύλλα αποτελούσε πύργο, που αργότερα έδωσε στην θέση του στο αρχοντικό της οικογένειας Παγκάλου, προξένων στο νησί τον 17ο – 18ο αιώνα. Η οικία Παγκάλου σήμερα αποτελείται από ένα θολωτό διάδρομο πλάτους ??μ. με εντοιχισμένο αρχαίο οικοδομικό υλικό στα κατώτερα τμήματά του και οικία στον όροφο, περιλαμβάνοντας δηλαδή την πύλη εισόδου στο Κάστρο.
Η ύδρευση του Κάστρου πρέπει να στηριζόταν στις πηγές που υπάρχουν εκτός αυτού, ωστόσο δεν υπάρχουν στοιχεία για την ύπαρξη στερνών για την συλλογή των όμβριων στα κτίσματα εντός των τειχών.
| Χαρακτηριστικό | Τιμή |
|---|---|
| Δημιουργός | Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Ephorate of Antiquities of Cyclades |
| Ενότητα | |
| Βιβλιογραφία του σημείου ενδιαφέροντος |
P. Lemerle (εκδ.), Les plus anciens recueils des miracles de Saint Démétrius et la pénétration des Slaves dans les Balkans, Paris: Éditions du Centre national de la recherche scientifique, 1979-1980. Λ. Δεμαθά, «Σχετικά με τα κάστρα – οικισμούς στις Κυκλάδες στη διάρκεια της Λατινοκρατίας. Το Κάστρο της Σίφνου», Αναστήλωση – Συντήρηση – Προστασία Μνημείων και συνόλων, Τ. Α΄, Αθήνα 1984, 225 – 233. Δ. Δημητρόπουλος, Μαρτυρίες για τον πληθυσμό των νησιών του Αιγαίου, 15ος - αρχές 19ου αιώνα, Τετράδια εργασίας 27, Αθήνα: Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, 2004. Μ. Κουμανούδη, «Οι Λατίνοι στο Αιγαίο μετά το 1204: Αλληλεξαρτήσεις και διαπλεκόμενα συμφέροντα», Άγκυρα 3 (2010), 43-85. Λ.Γ. Μενδώνη, «Αρχαία Κέα. Ιστοριογραφία και αρχαιολογικές έρευνες», Λ.Γ. Μενδώνη και Α.Ι. Μαζαράκης Αινιάν (επιμ.), Κέα-Κύθνος, ιστορία και αρχαιολογία: πρακτικά του Διεθνούς Συμποσίου Κέα – Κύθνος, 22-25 Ιουνίου 1994, Αθήνα: Κέντρον Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητος, Εθνικόν Ίδρυμα Ερευνών; Paris: Diffusion de Boccard, 1998, 17 – 26. Ν. Μπελαβίλας, Λιμάνια και οικισμοί στο Αρχιπέλαγος της Πειρατείας, 15ος–19ος αιώνας, Αθήνα: Οδυσσέας, 1997. Β. Πέννα, «Κοινωνία και οικονομία στο Αιγαίο κατά τους βυζαντινούς χρόνους (4ος–12ος αι.)», Οβολός 9, Το νόμισμα στα νησιά του Αιγαίου: νομισματοκοπεία, κυκλοφορία, εικονογραφία, ιστορία: Πρακτικά συνεδρίου της Ε' επιστημονικής συνάντησης, Μυτιλήνη, 16-19 Σεπτεμβρίου 2006, επιστ. επιμέλεια Π. Τσέλεκας, Αθήνα 2010, 11 – 42. Ελ. Τραΐου (επιμ.), «Η νήσος Κέα», Επτά Ημέρες, Η Καθημερινή, Ιούλιος 2001. Η. Ahrweiler, Byzance et la mer. La marine de guerre, la politique et les institutions maritimes de Byzance aux VIIe-XVe siècles, Paris 1966. J. Bennet και S. Voutsaki, “A Synopsis and Analysis of Travelers’ Accounts of Keos (to 1821)”, J.F. Cherry, J.L. Davis και E. Mantzourani (εκδ.), Landscape Archaeology as Long-Term History: Northern Keos in the Cycladic Islands from Earliest Settlement until Modern Times, Los Angeles: University of California Press, 1991, 365-382. J.F. Cherry, J.L. Davis και E. Mantzourani, με J. Hayes, “Introduction to the archaeology of Post-Roman Keos”, J.F. Cherry, J.L. Davis και E. Mantzourani (εκδ.), Landscape Archaeology as Long-Term History: Northern Keos in the Cycladic Islands from Earliest Settlement until Modern Times, Los Angeles: University of California Press, 1991, 351-364. J. Darrouzes (εκδ.), Notitiae Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae, Paris: Institut français d'études byzantines, 1981. J.L. Davis και S. Davies, “Introduction”, Between Venice and Istanbul: Colonial Landscapes in Early Modern Greece (επιμ. S. Davies και J.L. Davis), Hesperia Supplements, vol. 40, Princeton: The American School of Classical Studies at Athens, 2007, 1–24. H. Eberhard, “Mittelalterliche Burgen auf den Kykladen. Eine Übersicht”, Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών τ. Ι΄ (1974–1977), 501 – 585. G. Gerola, “Zea (Keos)”, Annuario della Scuola archeologica di Atene e delle missioni italiane in Oriente IV-V (1921–1922), 177–221. M. Kiel, “The smaller Aegean islands in the 16th-18th centuries according to Ottoman administrative documents”, Between Venice and Istanbul: Colonial Landscapes in Early Modern Greece (επιμ. S. Davies και J.L. Davis), Hesperia Supplements, vol. 40, Princeton: The American School of Classical Studies at Athens, 2007, 35–54.- M. Koumanoudi, “The Latins in the Aegean after 1204: Interdependence and interwoven affairs”, Urbs capta. The Fourth Crusade and its consequences. La IVe Croisade et ses consequences, A. Laiou, (εκδ.), Réalités Byzantines 10, Paris: Lethielleux, 2005, 247-268. F.-X. Leduc, “Venise, Marin Falier, l' Égèe au début du XIVème siècle: la vente de Ceos par les Ghisi a Ruggiero Premarin (1325)”, Atti dell’ Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, Classe di Scienze Morali, Lettere ed Arti 160 (2002), 597-740. E. Malamut, Les îles de l'Empire byzantin: VIIIe-XIIe siècles, Paris, Publications de la Sorbonne, Série Byzantina Sorbonensia 8, vols. 2, 1988. B. Slot, Archipelagus turbatus: les Cylades entre colonisation latine et occupation ottomane c. 1500-1718, Istanbul: Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut te Istanbul, 1982. G.L.Fr. Tafel–G.M. Thomas (εκδ.), Urkunden zur älteren Handels-und Staatsgeschichte der Republik Venedig, Βιέννη 1856 – 1857, Άμστερνταμ 19642. A.K. Vionis, A Crusader, Ottoman and Early Modern Aegean Archaeology. Built Environment and Domestic Material Culture in the Medieval and Post-Medieval Cyclades, Greece (13th- 20th Century AD), Leiden: Leiden University Press 2012. E.A. Zachariadou, Trade and crusade: Venetian Crete and the Emirates of Menteshe and Aydin (1300-1415), Bibliothèque de l'Institut hellénique d'études byzantines et post-byzantines de Venise, no 11, Venice: Istituto ellenico di studi bizantini e postbizantini di Venezia per tutti i paesi del mondo, 1983. |
| Ημερομηνία | 03/10/2023 |
| Χρονική περίοδος | Αρχαϊκή εποχή - 14ος αι. μ.Χ., Ancient times - 14th c. A.D. |
| Τοποθεσία | Το Κάστρο της Χώρας Κέας είναι κτισμένο στην κορυφή του λόφου της αρχαίας ακρόπολης της Ιουλίδας, στο εσωτερικό του νησιού. |
| Γλώσσα | Ελληνικά, Αγγλικά |
| URL | https://cycladiccastles.repository.gr/jsonitems/12072 |
| Κάτοχος Δικαιωμάτων | |
| Κατηγορία | Οχυρωμένος οικισμός |
| Ηχητικά |
