Τίτλος: ΚΑΣΤΡΟ ΧΩΡΑΣ ΣΕΡΙΦΟΥ

Tο Κάστρο της Χώρας Σερίφου είναι κτισμένο σε λόφο στο εσωτερικό του νησιού επάνω από το Λιβάδι, το λιμάνι του νησιού, το οποίο και ελέγχει, όπως και το θαλάσσιο πέρασμα ανάμεσα στην Σέριφο και την Σίφνο. Το Κάστρο εποπτεύει τους θαλάσσιους δρόμους στα Α έως την Πάρο και την Αντίπαρο και προς Ν έως το στενό ανάμεσα στην Μήλο και την Κίμωλο, ενώ συγκροτεί με την Σεριφοπούλα δίκτυο επικοινωνίας με το στενό κάτω από την Κύθνο στα Βόρεια.

Το Κάστρο της Χώρας Σερίφου παρουσιάζει κατοίκηση από τους κλασικούς χρόνους, ωστόσο η μορφή του δεν μπορεί να ανασυντεθεί με ακρίβεια, καθώς τα ορατά κατάλοιπά του είναι λιγοστά και οι επεκτάσεις του οικισμού της Χώρας αλλοίωσαν τον αρχικό χαρακτήρα του, ενώ παράλληλα ελλείπουν και οι σχετικές αναφορές στις πηγές. 

Το Κάστρο στην Χώρα της Σερίφου έχει κτιστεί στις πλαγιές του λόφου καταλαμβάνοντας επιφάνεια ?? τ.μ. (?? στρ.). Το σχήμα του είναι ακανόνιστο, καθώς ακολουθεί  την μορφολογία του εδάφους με τους βράχους να παρεμβάλλονται στην οχυρωματική γραμμή. Έχουν αναφερθεί τρεις διαδοχικοί οχυρωματικοί περίβολοι, με τον πρώτο να περικλείει την κορυφή του λόφου, εκεί που βρισκόταν η αρχαία ακρόπολη, ενώ οι επόμενοι τις συνοικίες της Βορεινής, της Λότζιας, της Πιάτσας και του Λεμπιδιού. Οι πύλες εισόδου στο Κάστρο είναι δύο, ενώ μία τρίτη εσωτερική, η πύλη της Λότζιας, οδηγεί στην κορυφή του λόφου. 

Ο πρώτος οχυρωματικός δακτύλιος ενσωματώνει και αξιοποιεί τα κατάλοιπα του αρχαίου περιβόλου. Τα τείχη του υψώνονται κατακόρυφα επάνω στα αρχαία τμήματα, αλλά επεκτείνεται αυτού κυρίως προς ΒΔ και η συνολική περίμετρός τους ανέρχεται στα …μ. Στο μικρό πλάτωμα της κορυφής του λόφου, διαστάσεων 80x15μ., υπάρχει σήμερα ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου, που έχει περιγραφεί ως το παρεκκλήσιο του ακροπυργίου του Κάστρου, και κατάλοιπα μίας κινστέρνας. Οι υπόλοιποι οχυρωματικοί περίβολοι αναπτύσσονται στα χαμηλότερα σημεία του λόφου, σώζονται ωστόσο αποσπασματικά, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατόν να ανασυντεθεί η πορεία τους. Οι πύλες εισόδου είναι ορθογωνικές και διατηρούν μόνο τα πλαίσιά τους, ενώ για την κάλυψη της εσώτερης πύλης Δ, ενδέχεται να ορθωνόταν πύργος. 

Οι τοιχοποιίες των οχυρωματικών περιβόλων αποτελούνται από κατεργασμένους λίθους διαφόρων μεγεθών και συνδετικό υλικό το ασβεστοκονίαμα. Στον πρώτο περίβολο διακρίνονται στα κατώτερα τμήματα οι αρχαίοι δόμοι. Τα στοιχεία αυτά δεν είναι δυνατόν να προσφέρουν μεγάλη ασφάλεια στην χρονολόγηση των τειχών του Κάστρου, για τα οποία είναι ευρέως αποδεκτή η άποψη ότι αποτελούν βενετικές κατασκευές, όπως δηλώνει και το οικόσημο του Βενετού Αλοΐσιου Μικιέλ (Alvise Michiel), μοναδικού κύριου του νησιού κατά τον 15ο αιώνα, που άλλοτε κοσμούσε την εσωτερική πύλη της Λότζιας. 

Εντός του Κάστρου η δόμηση είναι πυκνή. Οι δρόμοι είναι στενοί ενώ σπανίζουν οι ελεύθεροι χώροι. Πέραν του ναού του Αγίου Κωνσταντίνου, υπάρχουν άλλοι πέντε ναοί στο εσωτερικό του Κάστρου. Οι οικίες διατάσσονται αμφιθεατρικά ακολουθώντας το φυσικό ανάγλυφο, ενώ αναπτύσσονται σύγκολλες μεταξύ τους, ενίοτε εφάπτονται και στους περιβόλους του Κάστρου. Εκμεταλλεύονται την κλίση του εδάφους και είναι διώροφες ή ακόμη και τριώροφες. Απολήγουν σε επίπεδη στέγη και στο εσωτερικό τους ανοίγεται ένας χώρος που κάλυπτε τις ανάγκες μίας οικογένειας. 

Η επάρκεια σε πόσιμο νερό στην κορυφή του λόφου γινόταν από μία κινστέρνα, στην οποία πρέπει να συγκεντρωνόταν το νερό από μία πηγή εκτός του Κάστρου, κατά πάσα πιθανότητα μέσω αρχαίου υδραυλικού έργου. Η ύπαρξη κινστερνών στα υπόγεια των οικιών δεν έχει τεκμηριωθεί.  

Χαρακτηριστικό Τιμή
Δημιουργός Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Ephorate of Antiquities of Cyclades
Ενότητα
Βιβλιογραφία του σημείου ενδιαφέροντος

Γ.Γ. Βαρλάς, Σέριφος. Το άγνωστο νησί ενός μεγάλου ποντοπόρου, Αθήνα 1998.

Λ. Δεμαθά, «Σχετικά με τα κάστρα – οικισμούς στις Κυκλάδες στη διάρκεια της Λατινοκρατίας. Το Κάστρο της Σίφνου», Αναστήλωση – Συντήρηση – Προστασία Μνημείων και συνόλων, Τ. Α΄,  Αθήνα 1984, 225- 233.

Δ. Δημητρόπουλος, Μαρτυρίες για τον πληθυσμό των νησιών του Αιγαίου, 15ος - αρχές 19ου αιώνα, Τετράδια εργασίας 27, Αθήνα: Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, 2004.

Τρ. Εὐαγγελίδης, Ἡ νῆσος Σέριφος καὶ αἱ περὶ αὐτὴν νησίδες. Μελέτη τοπογραφικό- ἱστορικὴ μετὰ χάρτου τῆς Νήσου καὶ εἰκόνων, Ἑρμούπολις 1909.

Ν. Μπελαβίλας, Λιμάνια και οικισμοί στο Αρχιπέλαγος της Πειρατείας, 15ος–19ος αιώνας, Αθήνα: Οδυσσέας, 1997.

Β. Πέννα, «Κοινωνία και οικονομία στο Αιγαίο κατά τους βυζαντινούς χρόνους (4ος–12ος αι.)», Οβολός 9, Το νόμισμα στα νησιά του Αιγαίου: νομισματοκοπεία, κυκλοφορία, εικονογραφία, ιστορία: Πρακτικά συνεδρίου της Ε' επιστημονικής συνάντησης, Μυτιλήνη, 16-19 Σεπτεμβρίου 2006, επιστ. επιμέλεια Π. Τσέλεκας, Αθήνα 2010, 11 – 42.

Ελ. Τραΐου (επιμ.), «Σέριφος», Επτά Ημέρες, Η Καθημερινή, Αύγουστος 2000.

J. Darrouzes (εκδ.), Notitiae Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae, Paris: Institut français d'études byzantines, 1981.

H. Eberhard, “Mittelalterliche Burgen auf den Kykladen. Eine Übersicht”, Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών τ. Ι΄ (1974-1977), 501 – 585.

G. Gerola, “Sèrfino (Sèrifos)”, Annuario della Scuola archeologica di Atene e delle missioni italiane in Oriente III (1916-1920), 203-241.

W. Haberstumpf, “L’ isola di Serifo e i suoi dinasti (1204-1537): note storiche e prosopografiche”, Θησαυρίσματα 24 (1994), 7-36.

M. Kiel, “The smaller Aegean islands in the 16th-18th centuries according to Ottoman administrative documents”, Between Venice and Istanbul: Colonial Landscapes in Early Modern Greece (επιμ. S. Davies και J.L. Davis), Hesperia Supplements, vol. 40, Princeton: The American School of Classical Studies at Athens, 2007, 35–54.-

E. Malamut, Les îles de l'Empire byzantin: VIIIe-XIIe siècles, Paris, Publications de la Sorbonne, Série Byzantina Sorbonensia 8, vols. 2, 1988.

M. Philippa-Apostolou, “Le nom ‘Kastro’ donné aux villages fortifiés des Cyclades”, Ν. Μουτσόπουλος (επιμ.), Πύργοι και Κάστρα, Ανακοινώσεις εις την XV Διάσκεψιν της Επιστημονικής Επιτροπής του Διεθνούς Ιδρύματος Πύργων και Κάστρων, Ίδρυμα Πατριαρχικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1980, 135-147.-

G. Saint – Guillain, “Nicolò Adoldo, seigneur de Sériphos. Un tyran dans l’ Archipel au tournant des XIVe et XVe siècles”, Θησαυρίσματα 28 (1998), 15-56.

B. Slot, Archipelagus turbatus: les Cylades entre colonisation latine et occupation ottomane c. 1500-1718, Istanbul: Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut te Istanbul, 1982.

G.L.Fr. Tafel–G.M. Thomas (εκδ.), Urkunden zur älteren Handels-und Staatsgeschichte der Republik Venedig, Βιέννη 1856 – 1857, Άμστερνταμ 19642.

A.K. Vionis, A Crusader, Ottoman and Early Modern Aegean Archaeology. Built Environment and Domestic Material Culture in the Medieval and Post-Medieval Cyclades, Greece (13th- 20th Century AD), Leiden: Leiden University Press 2012.

E.A. Zachariadou, Trade and crusade: Venetian Crete and the Emirates of Menteshe and Aydin (1300-1415), Bibliothèque de l'Institut hellénique d'études byzantines et post-byzantines de Venise, no 11, Venice: Istituto ellenico di studi bizantini e postbizantini di Venezia per tutti i paesi del mondo, 1983.

Ημερομηνία 03/10/2023
Χρονική περίοδος Αρχαίοι χρόνοι - 15ος αι. μ.Χ., Ancient times - 15th c. A.D.
Τοποθεσία Το Κάστρο της Χώρας Σερίφου είναι κτισμένο στην θέση της αρχαίας ακρόπολης στην κορυφή του λόφου που υψώνεται π. 200μ. επάνω από το Λιβάδι, το λιμάνι στο ΝΑ τμήμα του νησιού.
Γλώσσα Ελληνικά, Αγγλικά
URL https://cycladiccastles.repository.gr/jsonitems/12173
Κάτοχος Δικαιωμάτων
Κατηγορία Οχυρωμένος οικισμός
Ηχητικά
Φωτογραφίες
Gallery Thumb Gallery Thumb Gallery Thumb Gallery Thumb Gallery Thumb