Tο Κάστρο της Ζεφυρίας ή Παλαιάς Χώρας είναι κτισμένο στην πιο εύφορη περιοχή του κεντρικού τμήματος της Μήλου και σε μικρή απόσταση από το λιμάνι της. Το Κάστρο σήμερα είναι κατεστραμμένο με τα κατάλοιπά του να συνοψίζονται στους ναούς της Παναγίας Πορτιανής, του Αγίου Χαραλάμπους, των ερειπίων της Μονής του Χριστού και στους διάσπαρτους λίθους που εντοπίζονται στην ευρύτερη περιοχή. Η Ζεφυρία μπορεί να αποκατασταθεί ως ορθογωνικής κάτοψης κάστρο με περιμετρικά κτίσματα, τα οποία αναπτύσσονται γύρω από τον κεντρικό πύργο, όπως προκύπτει από τα κείμενα των περιηγητών. Το τείχος του οικισμού δεν διατηρείται, μόνο η έμμεση μαρτυρία για την χωροθέτηση της πύλης εισόδου εκεί που σήμερα είναι ο ναός της Παναγίας Πορτιανής. Ο αρχικός πυρήνας του οικισμού διατεταγμένος πέριξ κεντρικού πύργου, όπως αναφέρεται στις αρχές του 15ου αιώνα από τον Christoforo Buodelmonti, επεκτάθηκε δημιουργώντας δίκτυο δρόμων και εγκαταστάσεων, οι οποίες στην ακμή τους πρέπει να στέγαζαν 5.000 με 6.000 κατοίκους. Η ευημερία του Κάστρου της Ζεφυρίας αντικατοπτρίζεται στους δεκαεννέα ναούς που αναφέρονται στην περιοχή της. Εξ αυτών διατηρούνται σήμερα τρεις, οι δίδυμοι ναοί του Αγίου Χαραλάμπους και της Παναγίας Πορτιανής, αμφότεροι ανακαινισμένοι κατά τον 17ο αιώνα σύμφωνα με επιγραφές, επομένως η ίδρυσή τους ανάγεται σε παλαιότερη περίοδο, και ο ναός του Χριστού, καθολικό Μονής εξαρτώμενο από την Μονή της Πάτμου, του 17ου αιώνα. Σύμφωνα με τους περιηγητές το Κάστρο έδινε την εικόνα «καλοκτισμένης πολιτείας», με οικίες οργανωμένες σε ομόκεντρους δακτυλίους γύρω από τον αρχικό (μεσαιωνικό) πυρήνα και ευρείς δρόμους. Οι οικίες περιγράφονται ως διώροφες με επίπεδη στέγη, με το ισόγειο να εξυπηρετεί τον σταυλισμό των ζώων και τον όροφο να περιλαμβάνει τους χώρους διαμονής. Η πρόσβαση γινόταν από το εσωτερικό του Κάστρου και με εξωτερική κλίμακα η είσοδος στον όροφο. Η επάρκεια σε πόσιμο νερό θα πρέπει να εξασφαλιζόταν από κινστέρνες συλλογής όμβριων.
| Χαρακτηριστικό | Τιμή |
|---|---|
| Δημιουργός | Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Ephorate of Antiquities of Cyclades |
| Ενότητα | |
| Βιβλιογραφία του σημείου ενδιαφέροντος |
E. Γερούση, «Μήλος. Ζεφυρία (Ναός του Χριστού)», ΑΔ 47 (1992) Χρονικά Β2, Αθήνα 1997, 550. Δ. Δημητρόπουλος, «Κάστρο και Παλαιά Χώρα Μήλου: η παράλληλη πορεία δύο οικισμών (15ος – 19ος αι.)», Β. Παναγιωτόπουλος κ.ά. (εκδ.), Πληθυσμοί και οικισμοί του ελληνικού χώρου: ιστορικά μελετήματα, Τετράδια εργασίας 18, Αθήνα: Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, Ε.Ι.Ε., 2003, 163-202.- Δ. Δημητρόπουλος, Μαρτυρίες για τον πληθυσμό των νησιών του Αιγαίου, 15ος - αρχές 19ου αιώνα, Τετράδια εργασίας 27, Αθήνα: Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, 2004. Μ. Κουμανούδη, «Οι Λατίνοι στο Αιγαίο μετά το 1204: Αλληλεξαρτήσεις και διαπλεκόμενα συμφέροντα», Άγκυρα 3 (2010), 43-85. Γ.Χ. Παγώνης, «Η Χώρα της Μήλου παλαιότερα και σήμερα», Γρ. Μπελιβανάκης (εκδ.), Ιστορία της Μήλου, Αθήνα: Ένωση Μηλίων, 2001, 297-306. Χ. Πέννας, «Μήλος», Άτλας των χριστιανικών μνημείων του Αιγαίου: από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους μέχρι την Άλωση, επιστ. επιμ. Ν. Γκιολές - Γ. Πάλλης, Αθήνα, Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, 2014, αρ. 586, σ. 360. Ι. Χατζιδάκης, Η ιστορία της νήσου Μήλου, Αθήναι 1927. H. Eberhard, “Mittelalterliche Burgen auf den Kykladen. Eine Übersicht”, Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών τ. Ι΄ (1974-1977), 501 – 585. M. Koumanoudi, “The Latins in the Aegean after 1204: Interdependence and interwoven affairs”, Urbs capta. The Fourth Crusade and its consequences. La IVe Croisade et ses conséquences, (εκδ. A. Laiou), Réalités Byzantines 10, Paris: Lethielleux, 2005, 247-268. L. Ross, Reisen auf den griechischen Inseln des Ägäischen Meeres, τ. ΙΙΙ, Stuttgart; Tübingen : J.G. Cotta, 1845. G.D.R. Sanders, “Two kastra on Melos and their relations in the Archipelago”, P. Lock και G.D.R. Sanders (εκδ.), The Archaeology of Medieval Greece, Oxford: Oxbow Monograph 59, 1996, 147-175. B. Slot, Archipelagus turbatus: les Cylades entre colonisation latine et occupation ottomane c. 1500-1718, Istanbul: Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut te Istanbul, 1982. A.K. Vionis, A Crusader, Ottoman and Early Modern Aegean Archaeology. Built Environment and Domestic Material Culture in the Medieval and Post-Medieval Cyclades, Greece (13th- 20th Century AD), Leiden: Leiden University Press 2012. M. Wagstaff, “Post Roman Melos”, C. Renfrew και M. Wagstaff (εκδ.), An Island polity: the archaeology of exploitation in Melos, Cambridge University Press 1981, 58 – 71. |
| Ημερομηνία | 03/10/2023 |
| Χρονική περίοδος | 13ος -18ος αι. μ.Χ., 13th -18th c. A.D. |
| Τοποθεσία | Το Κάστρο της Ζεφυρίας ή Παλαιάς Χώρας είναι κτισμένο στην πιο εύφορη περιοχή του κεντρικού τμήματος της Μήλου, σε μικρή απόσταση από το λιμάνι του νησιού. |
| Γλώσσα | Ελληνικά, Αγγλικά |
| URL | https://cycladiccastles.repository.gr/jsonitems/12197 |
| Κάτοχος Δικαιωμάτων | |
| Κατηγορία | Οχυρωμένος οικισμός |
| Ηχητικά |
