Tο Κάστρο στο όρος Κάλαμος της Ανάφης (θέση Gibitroli στην βιβλιογραφία) βρίσκεται στην Δ κορυφή του όρους Καλάμου, σε υψόμετρο π. 460μ., κτισμένο στην απότομη Β, ΒΑ και Ν πλευρά του. Η θέση, φύσει οχυρή, εποπτεύει όλη την Ανάφη και έχει απεριόριστη ορατότητα στους θαλάσσιους δρόμους στα Δ έως την Θήρα, στα Ν και Α στο ανοικτό πέλαγος και την Κρήτη.
Το Κάστρο εκτείνεται γύρω από την Δ κορυφή του Καλάμου. Τα τείχη υψώνονται κατακόρυφα επάνω στον βράχο περικλείοντας την Β, ΒΑ και Ν πλευρά του, αξιοποιώντας την φυσική οχύρωση της θέσης. Το Κάστρο καταλάμβανε μεγάλη έκταση, ωστόσο το δύσβατο της περιοχής και η έλλειψη συστηματικής έρευνας δεν επιτρέπουν τον ακριβή προσδιορισμό της επιφάνειάς του και της περιμέτρου των τειχών του. Τα τείχη διατηρούνται στο μέγιστο της διαδρομής τους σε χαμηλό ωστόσο ύψος, π. 0,50μ., ενώ το μέγιστο πλάτος τους φθάνει μόλις το 1μ. Η αμυντική ικανότητα των τειχών ενισχύεται με τρεις κυκλικούς πύργους στην Β και Ν πλευρά. Οι δύο πύργοι στην Β πλευρά θα πρέπει να προστάτευαν την πύλη εισόδου στο Κάστρο, όπως διασώζεται η θέση της στην προφορική παράδοση. Η πύλη σήμερα δεν διατηρείται, υπάρχει ωστόσο ένα θολωτό κτίσμα παραπλεύρως στον βράχο, δίπλα στον ένα κυκλικό πύργο, το οποίο θα μπορούσε να συνδεθεί με την χρήση της. Ο δεύτερος κυκλικός πύργος ήταν διευθετημένος έξω και χαμηλότερα από την περιοχή αυτή, ούτως ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή κάλυψη της πύλης από τους επιτιθέμενους. Στην Ν και αρκετά δυσπρόσιτη πλευρά του Καλάμου σε εκτενή περιοχή διαστάσεων π. 80x200μ. έχουν εντοπιστεί επίσης κατάλοιπα της οχύρωσης και του τρίτου κυκλικού πύργου, καθώς και πολυάριθμα ερείπια οικιών.
Η επάρκεια σε πόσιμο νερό εξασφαλιζόταν από κινστέρνες συλλογής όμβριων. Μία υπέργεια κινστέρνα έχει εντοπιστεί πλησίον του δεύτερου πύργου της Β πλευράς, προφανώς δημόσιας χρήσης, ωστόσο παραμένει άγνωστο, απουσία ανασκαφικής έρευνας, εάν υπήρχαν και μικρότερες στις οικίες.
| Χαρακτηριστικό | Τιμή |
|---|---|
| Δημιουργός | Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Ephorate of Antiquities of Cyclades |
| Ενότητα | |
| Βιβλιογραφία του σημείου ενδιαφέροντος |
A. Μητσάνη, «Από τους Βυζαντινούς στην όψιμη Τουρκοκρατία», Ανάφη, ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ, Αθήνα 2002, 7 – 11. Ν. Μπελαβίλας, «Τα Παλαιόκαστρα του Cristoforo Buondelmonti. Μια ερευνητική υπόθεση για την περίοδο της ερήμωσης των νησιών του Αιγαίου (15ος-16ος αιώνας)», Νησιά και Νησιώτες στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Νησιωτικοί κόσμοι στη μακρά γεωπολιτισμική διάρκεια, Ρέθυμνο, 6-7 Δεκεμβρίου 2014. Β. Πέννα, «Κοινωνία και οικονομία στο Αιγαίο κατά τους βυζαντινούς χρόνους (4ος – 12ος αι.)», Οβολός 9, Το νόμισμα στα νησιά του Αιγαίου: νομισματοκοπεία, κυκλοφορία, εικονογραφία, ιστορία: Πρακτικά συνεδρίου της Ε' επιστημονικής συνάντησης, Μυτιλήνη, 16-19 Σεπτεμβρίου 2006, επιστ. επιμέλεια Π. Τσέλεκας, Αθήνα 2010, 11 – 42. H. Eberhard, “Mittelalterliche Burgen auf den Kykladen. Eine Übersicht”, Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών τ. Ι΄ (1974- 1977), 501 – 585. H. Eberhard, “Byzantinische Burgen auf den Kykladen. Ihre Rolle und Bedeutung”, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 36 (1986), 157-189. F. Frhr. Hiller von Gaertrigen, Die Insel Thera in Altertum und Gegenwart, mit Ausschluss der Nekropolen, F. Frhr. Hiller von Gaertringen (εκδ.), Thera: Untersuchungen, Vermessungen und Ausgrabungen in den Jahren 1859-1902, Bd.1., Berlin: Georg Reimer, 1899. F. Frhr. Hiller von Gaertringen – P. Wilski, Stadtgeschichte von Thera, F. Frhr. Hiller von Gaertringen (εκδ.), Thera: Untersuchungen, Vermessungen und Ausgrabungen in den Jahren 1859-1902, Bd.3., Berlin: Georg Reimer, 1904. Description des iles de l' Archipel par Cristoforo de' Buondelmonti; version grecque par un anonyme, d'après le manuscrit du Sérail avec une traduction française et un commentaire par É. Legrand, Paris: E. Leroux, 1897. E. Ragia, “The Geography of the Provincial Administration of the Byzantine Empire (ca. 600–1200): I.2. Apothekai of the Balkans and of the Islands of the Aegean Sea (7th–8th c.)”, Byzantinoslavica 69 (2011), 86–113. G. Saint-Guillain, “Seigneuries insulaires: les Cyclades au temps de la domination latine (XIIIe-XVe siècle)”, Médiévales 47, Paris, PUV, automne 2004, 31-46. B. Slot, Archipelagus turbatus: les Cylades entre colonisation latine et occupation ottomane c. 1500-1718, Istanbul, Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut te Istanbul, 1982. G. Zacos – A. Veglery, Byzantine lead seals, vol. 1, Τετράδια Αρχαιολογίας και Τέχνης αρ.3, Basel 1972. |
| Ημερομηνία | 04/10/2023 |
| Χρονική περίοδος | Βυζαντινή περίοδος, Byzantine Period |
| Τοποθεσία | Το Κάστρο, θέση Gibitroli στην βιβλιογραφία, βρίσκεται στην απότομη κορυφή του βραχώδους όρους του Καλάμου, στο Α τμήμα της Ανάφης, και σε υψόμετρο π. 460μ. από την θάλασσα, στα ΒΑ της Παλαιάς (Άνω) Μονής της Παναγίας Καλαμιώτισσας,. |
| Γλώσσα | Ελληνικά, Αγγλικά |
| URL | https://cycladiccastles.repository.gr/jsonitems/12237 |
| Κάτοχος Δικαιωμάτων | |
| Κατηγορία | Οχυρωμένος οικισμός |
| Ηχητικά |
