Tο Καστέλλι του Εμπορείου βρίσκεται στο εσωτερικό της Θήρας, κτισμένο σε φυσικό ύψωμα στους Ν πρόποδες του βουνού του Προφήτη Ηλία. Το Καστέλλι καταλαμβάνει έκταση π. 2650τ.μ. (2,65 στρ.), με την περίμετρό του να ανέρχεται στα 275μ. Το σχήμα του είναι σχεδόν ωοειδές. Τα τείχη του συγκροτούνται από τους ενισχυμένους εξωτερικούς τοίχους των εφαπτόμενων και σε συνεχή δόμηση οικιών, που διατάσσονται περιμετρικά. Το πάχος του τείχους φθάνει τα 1,20μ. Πρόκειται για ενιαία και συμπαγή κατασκευή, που στην Β πλευρά χαρακτηρίζεται από κεκλιμμένη βάση, εν είδει σκάρπας.
Η κύρια πρόσβαση στο Καστέλλι γίνεται από τα Ν, όπου βρίσκεται η κεντρική πύλη εισόδου, η «Πόρτα». Εσωτερικά η πύλη έχει την μορφή καμαροσκέπαστου διαβατικού, ορθογώνιας κάτοψης με διαστάσεις 11,30x3,50μ., και ύψος που βαίνει μειούμενο από τα 3,55 στα 2,55μ. λόγω της κλίσης του εδάφους. Επάνω από την πύλη υπάρχει διώροφη περιμετρική οικία. Δεύτερη μικρότερη πύλη εισόδου εντοπίζεται στον μέσον περίπου της Δ πλευράς, με την ίδια μορφή θολωτού διαβατικού, ενώ επάνω από αυτήν υψώνεται, επίσης, περιμετρική οικία.
Το κέντρο του Καστελλιού καταλαμβάνεται από τον ναό της Παναγίας Μεσσιανής και άλλα κτήρια. Ο Γουλάς του Εμπορείου βρίσκεται σε απόσταση 400μ. έξω από τα τείχη του Καστελλιού. Η Παναγία Μεσσιανή αποτελεί σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό που ανακαινίστηκε σύμφωνα με επιγραφή το 1662. Η κεντρική θέση της εντός του Καστελλιού συνηγορεί στην υπόθεση ότι η ανέγερσή της υπήρξε σύγχρονη με την ίδρυση του Καστελλιού.
Στο εσωτερικό του Καστελλιού ο οικισμός αναπτύσσεται σε δύο πυκνοδομημένους δακτυλίους, τον εξωτερικό και τον εσωτερικό, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από στενούς δρόμους και ελάχιστους ανοικτούς χώρους. Ο εξωτερικός δακτύλιος περιλαμβάνει τις περιμετρικές οικίες του Καστελλιού, οι οποίες παρουσιάζουν έντονα φρουριακά χαρακτηριστικά, με μικρά ανοίγματα στα ψηλότερα σημεία των όψεών τους, διατεταγμένα χωρίς ιδιαίτερη συμμετρία. Όλες οι οικίες είναι διώροφες ή τριώροφες και έχουν πρόσβαση από το εσωτερικό του κάστρου. Κάθε όροφος αποτελεί ανεξάρτητη κατοικία και η είσοδός του γίνεται από εξωτερική κλίμακα, η οποία μπορεί να εξυπηρετεί δύο ή τρεις ιδιοκτησίες. Οι οικίες έχουν μικρές διαστάσεις, το συνολικό εμβαδόν τους κυμαίνεται π. 25-28 τ.μ. Στον όροφο οι κατοικίες είναι μικρότερες των ισογείων, καθώς εισέχουν, διαμορφώνοντας μικρούς εξωτερικούς υπαίθριους χώρους. Τα ελάχιστα οικόσημα που εντοπίζονται στις τοιχοποιίες μαρτυρούν την παρουσία ευγενών εντός του Καστελλιού.
Για την ύδρευση χρησιμοποιούνταν υπόγειες στέρνες στις αυλές των οικιών. Μέσω ενός εκτεταμένου δικτύου διαδρομών με κατάλληλες κλίσεις από τα δώματα, τις αυλές, τα κατώφλια και τα οδοστρώματα τα όμβρια συλλέγονταν με προορισμό τις υπόγειες στέρνες των οικιών.
Έξω από το Καστέλλι του Εμπορείου, όπως συνηθίζεται στην Σαντορίνη, βρίσκεται ο ναός της Αγίας Θεοδοσίας.
| Χαρακτηριστικό | Τιμή |
|---|---|
| Δημιουργός | Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Ephorate of Antiquities of Cyclades |
| Ενότητα | |
| Βιβλιογραφία του σημείου ενδιαφέροντος |
Δ. Αναστασιάδης, Καστέλλι Πύργου Σαντορίνης. Τεκμηρίωση και πρόταση συνολικής διαχείρισης, Διπλωματική Εργασία, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, 2017. Λ. Δεμαθά, «Σχετικά με τα κάστρα – οικισμούς στις Κυκλάδες στη διάρκεια της Λατινοκρατίας. Το Κάστρο της Σίφνου», Αναστήλωση – Συντήρηση – Προστασία Μνημείων και συνόλων, Τ. Α΄, Αθήνα 1984, 225- 233. Δ. Δημητρόπουλος, Μαρτυρίες για τον πληθυσμό των νησιών του Αιγαίου, 15ος – αρχές 19ου αιώνα, Τετράδια εργασίας 27, Αθήνα: Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, 2004. Δ.Ν. Kασαπίδης, History of the Domenican Monasteries of Santorini (16th – 19th century), Διδακτορική Διατριβή, University of Johannesburg 2014. Μ. Κουμανούδη, «Οι Λατίνοι στο Αιγαίο μετά το 1204: Αλληλεξαρτήσεις και διαπλεκόμενα συμφέροντα», Άγκυρα 3 (2010), 43-85. Ι.Ν. Κουμανούδης, Η λαϊκή εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της νήσου Θήρας, Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, 1960. Ι.Ν. Κουμανούδης, «Περίγραμμα δημώδους Θηραϊκής αρχιτεκτονικής, οι οικισμοί και η κατοικία», Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, τ. Η΄, 1970, 9-53. Δ. Μονιούδη-Γαβαλά, Σαντορίνη. Κοινωνία και χώρος, 15ος-20ός αιώνας, Ίδρυμα Λουκά και Ευαγγέλου Μπελλώνια, Αθήνα, 1997. Αικ. Ριτζούλη, Η εξέλιξη της αρχιτεκτονικής και της οικοδομικής τέχνης στη Σαντορίνη από τη βενετοκρατία (1204) μέχρι τον σεισμό του 1956, Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2016. H. Eberhard, “Mittelalterliche Burgen auf den Kykladen. Eine Übersicht”, Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών τ. Ι΄ (1974- 1977), 501 – 585, σ. 574-575. Ch. Hopf, Chroniques gréco-romanes: inédites ou peu connues: publiées avec notes et tables généalogiques, Berlin: Weidmann, 1873. M. Koumanoudi, “The Latins in the Aegean after 1204: Interdependence and interwoven affairs”, Urbs capta. The Fourth Crusade and its consequences. La IVe Croisade et ses conséquences, (εκδ. A. Laiou), Réalités Byzantines 10, Paris: Lethielleux, 2005, 247-268. C.E. Michaelides, Kastra: Architecture and Culture in the Aegean Archipelago, Washington University Libraries, Washington University in St. Louis, Books and Monographs 41, Saint Louis 20182. B. Slot, Archipelagus turbatus: les Cylades entre colonisation latine et occupation ottomane c. 1500-1718, Istanbul, Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut te Istanbul, 1982. A.K. Vionis, A Crusader, Ottoman and Early Modern Aegean Archaeology. Built Environment and Domestic Material Culture in the Medieval and Post-Medieval Cyclades, Greece (13th–20th Century AD), Leiden: Leiden University Press 2012.
|
| Ημερομηνία | 05/10/2023 |
| Χρονική περίοδος | 15ος αι. μ.Χ., 15th c. A.D. |
| Τοποθεσία | Το Καστέλλι του Εμπορείου βρίσκεται στο εσωτερικό της Θήρας, στο Ν τμήμα της, σε μικρό ύψωμα π. 93μ. από την επιφάνεια της θάλασσας παρά τους Ν πρόποδες του βουνού του Προφήτη Ηλία. |
| Γλώσσα | Ελληνικά, Αγγλικά |
| URL | https://cycladiccastles.repository.gr/jsonitems/12412 |
| Κάτοχος Δικαιωμάτων | |
| Κατηγορία | Οχυρωμένος οικισμός |
| Ηχητικά |
