Tο Βριόκαστρο (ή Εβριόκαστρο) είναι μια άγονη και ακατοίκητη νησίδα π. 1 χλμ. ΒΑ της Πάρου, η οποία ελέγχει την είσοδο του στενού της Παροναξίας αλλά και τους θαλάσσιους δρόμους ανάμεσα στις κεντρικές Κυκλάδες, συγκροτώντας δίκτυο οπτικής επικοινωνίας με το Κάστρο της Χώρας και του Απαλίρου της Νάξου και το Παλαιόκαστρο της Ίου.
Στο Βριόκαστρο εντοπίζεται οχυρή εγκατάσταση που περικλείει ολόκληρη την νησίδα, καλύπτοντας επιφάνεια π. 74.200 τ.μ., ενώ το συνολικό μήκος των τειχών της είναι π. 1.230μ. Το φρούριο έχει ακανόνιστο σχήμα ακολουθώντας την μορφολογία του εδάφους, με τα τείχη να υψώνονται περιμετρικά σε όλες τις πλευρές της νησίδας διατηρημένα σε ικανό ύψος, εκτός από την Β πλευρά που έχουν καταπέσει, αλλά η χάραξή τους είναι διαπιστωμένη στο φρύδι του βράχου. Η ενίσχυση των τειχών επιτυγχάνεται με θλάσεις και πύργους. Πέντε (ημι)κυκλικοί πύργοι έχουν εντοπιστεί στην Α πλευρά, οι οποίοι διευθετούνται σε ακανόνιστα μεταπύργια διαστήματα, ενώ δύο βρίσκονται στην Α πλευρά. Η πρόσβαση στο Βριόκαστρο γινόταν από Β και Δ, όπου είναι ομαλότερη η προσέγγιση από τις ακτές. Η κύρια πύλη εισόδου εντοπίζεται στο μέσον της Β πλευράς, όπου υπήρχε μικρό προτείχισμα, προφανώς για την κάλυψή της. Β της πύλης διευθετείται και πύργος. Η δεύτερη πύλη εισόδου έχει εντοπιστεί στα ΝΔ και είναι διευθετημένη σε εσοχή που δημιουργούν τα τείχη. Με τον τρόπο αυτό η πύλη δεν είναι ορατή, άρα και ευπρόσβλητη, και ο εχθρός υπόκειται σε πλευροκόπημα. Μικρότερη πυλίδα έχει βρεθεί στο Α σκέλος των τειχών, η οποία επίσης προστατεύεται από παρακείμενο κυκλικό πύργο. Σε εγγύτητα προς τις Δ ακτές και εκτός της οχύρωσης έχει εντοπιστεί μικρός πύργος, προφανώς για τον καλύτερο έλεγχο της περιοχής και του κτιστού μονοπατιού που οδηγούσε από την ακτή προς το φρούριο.
Εντός του οχυρωματικού περιβόλου δεν υπήρχε πυκνός οικιστικός ιστός. Λιγοστά κτήρια έχουν εντοπιστεί, όπως ένα ορθογώνιο κτίσμα στο κέντρο της νησίδας, το οποίο εδράζεται σε παλαιότερη κατασκευή, ενδεχομένως σύγχρονη με την οχύρωση. Στα ΒΑ της νησίδας έχει εντοπιστεί υπόσκαφη κινστέρνα για την συλλογή του νερού, καθώς το Βριόκαστρο στερείται φυσικών πηγών.
Οι τοιχοποιίες του Βριοκάστρου αποτελούνται από αδρούς τοπικούς ασβεστόλιθους που φέρουν ως συνδετικό υλικό ένα μείγμα κονιάματος και πηλού. Τα κατασκευαστικά αυτά στοιχεία, αλλά και τα τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά του φρουρίου, τοποθετούν την χρονολόγησή του στον 7ο και 8ο αιώνα. Ομοιότητες έχουν εντοπιστεί με τις αντίστοιχες τοιχοποιίες της πρώτης οικοδομικής φάσης του Κάστρου Απαλίρου στην Νάξο και του Κάστρου του Λαζάρου στην Σάμο, αμφότερα χρονολογημένα στον 7ο αιώνα. Η χρονολόγηση αυτή επιβεβαιώνεται και από την επιφανειακή έρευνα στην περιοχή και την μελέτη της κεραμεικής. Η χρήση της νησίδας ωστόσο, σύμφωνα με τα κεραμεικά ευρήματα, συνεχίζεται έως και την εποχή της Τουρκοκρατίας.
| Χαρακτηριστικό | Τιμή |
|---|---|
| Δημιουργός | Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Ephorate of Antiquities of Cyclades |
| Ενότητα | |
| Βιβλιογραφία του σημείου ενδιαφέροντος |
K. Τσάκος, «Συμβολή στην παλαιοχριστιανική και πρώιμη βυζαντινή μνημειογραφία της Σάμου», Αρχαιολογική Εφημερίς 118 (1979), Αρχαιολογικά χρονικά, 11–25. D. Athanasoulis κ.ά., “The Small Cycladic Islands Project (2019–2020): a comparative survey of uninhabited landscapes near Paros and Antiparos, Greece”, Antiquity: Project Gallery 2021, 1–9. A. Knodell, D. Athanasoulis κ.ά., “An island archaeology of uninhabited landscapes: Offshore islets near Paros, Greece (the Small Cycladic Islands Project)”, The Journal of Island and Coastal Archaeology (2020), 1–37. E. Malamut, Les îles de l'Empire byzantin: VIIIe-XIIe siècles, Paris, Publications de la Sorbonne, Série Byzantina Sorbonensia 8, vols. 2, 1988. H. Roland, “The fortifications at Kastro Apalirou”, J. Crow και D. Hill (εκδ.), Naxos and the Byzantine Aegean: Insular Responses to Regional Change, Papers and monographs from the Norwegian Institute at Athens, v. 7, The Norwegian Institute at Athens 2018, 89–103. Κ. Roussos, Reconstructing the settled landscape of Cyclades: the islands of Paros and Naxos during the Late Antique and Early Byzantine centuries, Leiden: Leiden University Press, 2017. A.K. Vionis, A Crusader, Ottoman and Early Modern Aegean Archaeology. Built Environment and Domestic Material Culture in the Medieval and Post-Medieval Cyclades, Greece (13th- 20th Century AD), Leiden: Leiden University Press 2012. |
| Ημερομηνία | 08/10/2023 |
| Χρονική περίοδος | 7ος -8ος αι. μ.Χ., 7th -8th c. A.D. |
| Τοποθεσία | Το Βριόκαστρο (ή Εβριόκαστρο) είναι μια άγονη και ακατοίκητη νησίδα στην είσοδο του στενού της Παροναξίας, π. 1 χλμ. ανοικτά της ΒΑ ακτής της Πάρου, με απότομες και βραχώδεις ακτές. |
| Γλώσσα | Ελληνικά, Αγγλικά |
| URL | https://cycladiccastles.repository.gr/jsonitems/12655 |
| Κάτοχος Δικαιωμάτων | |
| Κατηγορία | Φρούριο |
| Ηχητικά |
