Αντικειμενα

Tο Κάστρο της Νάουσας είναι κτισμένο στην ΒΔ είσοδο του ομώνυμου όρμου, σε άμεση επαφή με την θάλασσα. Το Κάστρο καταλαμβάνει έκταση π. ?? τμ. (?? στρ.), η οποία περικλείεται από δύο ρέματα στην Β και Α πλευρά του και από την θάλασσα στα Δ. Πρόκειται για οχυρή κατασκευή που περιέβαλε τον οικισμό αλλά και το λιμάνι του. Το σχήμα του κάστρου είναι ορθογωνικό με διαστάσεις π. ?x?μ. και η περίμετρός του είναι …μ. Η οχύρωσή του αποτελείται από τους ενισχυμένους εξωτερικούς τοίχους των οικιών, οι οποίες είναι διατεταγμένες περιμετρικά και σε συνεχή δόμηση. Ο περίβολος αυτός Α συνεχίζεται και προς το λιμάνι, όπου συνδέεται με τον μεταγενέστερο οχυρωμένο λιμενοβραχίονα. Το πάχος του τείχους είναι π. 0,80 με 1,30μ. Οι πύλες εισόδου στο Κάστρο πιθανώς να ήταν τρεις, οι δύο θα πρέπει να αναζητηθούν στην Ν και την Δ πλευρά αντίστοιχα, και η τρίτη, που διατηρείται και καλύτερα, στην Α πλευρά. Η τελευταία έχει την μορφή καμαροσκέπαστου διαβατικoύ, στον όροφο του οποίου υπάρχει περιμετρική οικία του Κάστρου. Στο εσωτερικό του οχυρωμένου οικισμού διαμορφώνονται δύο ημικυκλικοί δακτύλιοι που ορίζονται από τις εσωτερικές παρειές των οικιών στα Ν και στα Δ, ενώ στο κέντρο εντοπίζεται τετράγωνης κάτοψης διώροφο κτήριο, πιθανώς το ακροπύργιο του Κάστρου. Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται και ο καθολικός ναός του Αγίου Γεωργίου, κτισμένος μάλλον σύγχρονα με το Κάστρο, αν και υπάρχουν μαρτυρίες ότι η ίδρυσή του προηγήθηκε του Κάστρου. Ο ναός σήμερα είναι ανακατασκευασμένος. Στο δάπεδό του υπάρχουν τάφοι επιφανών Λατίνων.  Οι οικίες είναι διώροφες με επίπεδη στέγη, μονόχωρες, άλλοτε ευρύμετωπες και άλλοτε στενομέτωπες. Η πρόσβαση γίνεται από το εσωτερικό του Κάστρου, ενώ η είσοδος στον όροφο επιτυγχάνεται από εξωτερική κλίμακα. Ο εσωτερικός περιμετρικός διάδρομος του οικισμού δεν έχει μεγάλο πλάτος, επίσης σπανίζουν και οι πλατείες, ωστόσο η διάταξη των οικιών και των δρόμων χαρακτηρίζονται από οργανωμένη αντίληψη του χώρου.

Η παροχή ύδατος στο κάστρο επιτυγχάνεται από τα δύο ρέματα που το περικλείουν, αλλά και από πηγάδι με πόσιμο νερό στο Α όριο του οικισμού, πολύ κοντά στην θάλασσα. Προκύπτει, λοιπόν, ότι ο οικισμός περιτείχισε ακριβώς το τμήμα που εξασφάλιζε και την πολύτιμη αυτάρκεια νερού στους κατοίκους του. 

Το λιμάνι της Νάουσας έχει διαμορφωθεί από μεγάλους μαρμάρινους δόμους, τους μώλους. Το Β τμήμα του οχυρώνεται με λιμενοβραχίονα, εν είδει μετατειχίου (ή διατειχίσματος), που ενώνει την Β απόληξη του οικισμού και τον προμαχώνα, που βρίσκεται σε νησίδα εντός του λιμανιού. Το ύψος του λιμενοβραχίονα και του προμαχώνα ανέρχεται περί τα 4μ. Ο προμαχώνας αποτελεί κυκλική κατασκευή εξωτερικής διαμέτρου 15,80μ. και εσωτερικής διαμέτρου 10,20μ, ενώ το πάχος των τοίχων του είναι π. 2,30μ. Διαθέτει οκτώ διευρυνόμενα εσωτερικά ανοίγματα σε ακτινωτή διάταξη, το ένα μεγαλύτερο εσωτερικού πλάτους 1,55μ., την πύλη εισόδου, και επτά κανονιοθυρίδες στραμμένες Β προς την θάλασσα, οι οποίες έχουν ίδιες διαστάσεις και διατάσσονται σε ίσες μεταξύ τους αποστάσεις με την εξαίρεση μίας. Οι επάλξεις του δεν διατηρούνται, διαγράφεται ωστόσο το cordone,  η λίθινη κυκλικής διατομής ταινία που σήμαινε την αρχή τους. Στην Α εσωτερική πλευρά του εισέρχεται μικρός κυκλικός πύργος, πιθανώς διώροφος, καθώς διατηρείται εν μέρει, και σε ύψος 3μ. από την ανωδομή του προμαχώνα. Ενδέχεται να λειτουργούσε ως παρατηρητήριο. Η κατασκευαστική αρτιότητα και η συμμετρία στην χάραξη του προμαχώνα αποτελούν γνωρίσματα της βενετικής οργάνωσης για τις οχυρώσεις, οι οποίες πλέον αποτελούσαν πεδίο επίβλεψης από εξειδικευμένους μηχανικούς. Τα ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία του προμαχώνα, η κυκλική κάτοψη και το μικρό εξωτερικό άνοιγμα των κανονιοθυρίδων του, συνηγορούν σε πρώιμη χρονολόγησή του στην εξέλιξη του προμαχωνικού οχυρωματικού συστήματος, στοιχεία που γρήγορα ωστόσο εγκαταλείφθηκαν ως μη αποτελεσματικά.  

Η επέκταση του οικισμού της Νάουσας εκτός οχύρωσης ακολούθησε αρχικά την διάταξη και την μορφή των οικιών εντός του Κάστρου.